Puno: 6 soldado runakunam ilave mayupi militarpa kamachikuyninta qatispanku chimpaspa wañurqanku

Puno llaqtapim Ilave mayuta chimpayta munaspanku suqta Ejército soldadokuna wañurqanku. La República nisqan  Liubomir Fernández nisqanmanhinaqa, sábado tutamanta domingo 5 punchaw marzo killapi paqarinkama, Ilave llaqtapi cuartelmanta militarkuna lluqsispa Juli llaqtaman chayayta munarqanku; hatun kamachikuykunawan, ichaqa aymara llaqta runakunam, militarkuna chaypi kananta munarqankuchu,  ñawpaq punchawpim Juli llaqtapi maqanakuy qipa punchawpi karqan, atirurqanku kutichiyta.

Rikch’ay: Liubomir Fernández/La República

Chay llaqtapi kawsaqkunata waqaycharuspankum, uchuy llaqtayuq runakunaqa ripukurqanku, patrulla militarkuna, ña karuyaruptin Ilave mayuta chimpaspa, Ilave kuartelman kutinptin. Chay uniformasqa runakunaqa manaraq yakuman yaykuspanku wayraman dispararqanku ñanninkuta kuchunankupaq. Ñawpaq kaq taqa huknin qucha pataman chayayta atirqanku, ichaqa iskay kaq taqapium yakuman haykuq armankuwan, uniformiwan, chaleco antibala nisqanwan, hukkunawan ima, yakupi chinkaykurqanku. Kay aimarakuna qispichisqanmi pichka soldadokunata hinallataq  kay ayllu runakunamanta yanapayta chaskisqamanta kay uniformado runakunapaq kawsaytaayparqaku.

Rikch’ay: Liubomir Fernández/La República

El Comercio willakuyminin,  Ejércitopi capitan kamachiq Josué Frisancho Lazom,  nirqan mayuman ripunankupaq, chaymantam kamachirqa soldadokunata cadena runata ruwanankupaq, chaynaspa  chimpanankupaq.

Ministerio de Defensa huk willakuyta nimurqan llapa comunero runakunata huchachaspanku, chaysi  harkarusqanku ñanninkunta hinaptinsi mayumanña chuqakuykusqanku, ichaqa huk willakuqpa siminmanhinaqa, chaykuna kachkaptinqa llapa aymara runakunaqa manas awqasqakuchu. Kaymi llapa foto hinataq video lluqsimuqwan tinkuchisqa kanqa.

Wañuqkunam kaykuna:

Franz Canasa Cahuaya, de Juli, Chucuitomanta, 20 watayuq.

Álex Quispe Serrano, de Ilave, El Collaomanta, 19 watayuq.

Elvis Pari Quiso, de Collaomanta,  Ilave, 20 watayuq.

Elías Lupaca Inquilla, de Pilcuyo, El Collaomanta,  19 watayuq.

Percy Alex Castillo Pongo,  El Collao Condururmanta, , 18 watayuq.

Carlos Quispe Montalico, El Collao, Conduririmanta, , 20 watayuq. Paykunaqa cabo hinataq soldado nisqankunam karqanku chay Servicio Militar Voluntario (SMV).  Cabo nisqakunaqa  350 solestam sapa killa chaskikunku. Hinataq, Los soldados del SMV, 256 solesta

En español

Puno: 6 soldados murieron en el río Ilave luego seguir la orden militar de cruzarlo.

Seis soldados del Ejército fallecieron al intentar cruzar el río Ilave en Puno. Según el reportero de La República, Liubomir Fernández, entre la noche del sábado y la mañana del domingo 5 de marzo, los militares salieron del cuartel en Ilave y pretendían llegar a Juli por órdenes superiores, pero los comuneros aimaras, que no estaban de acuerdo con la presencia de los militares luego de los violentos hechos del día anterior en Juli, consiguieron hacerlos regresar.

Después de ser custodiados por los lugareños, los comuneros se alejaron, la patrulla militar ya distanciada, decidió cruzar el río Ilave para retornar al cuartel de Ilave. Los uniformados hicieron disparos al aire antes de sumergirse en el agua para cortar camino. El primer grupo logró llegar a la otra orilla, pero el segundo grupo que ingresó al agua con su armamento, uniforme, chaleco antibalas, entre otros, se ahogó. Los aimaras rescataron a cinco militares y se confirmó que recibieron ayuda de los comuneros para salvar la vida de los uniformados.

Rikch’ay: Liubomir Fernández/La República

El Comercio indica que el capitán del Ejército al mando, Josué Frisancho Lazo, tomó la decisión de dirigir a la patrulla hacia el río y ordenó a los soldados que formen una cadena humana para así lograr cruzar.

Por su parte, el Ministerio de Defensa emitió un comunicado condenando la actitud hostil de los comuneros que viven allí y que les impidieron el paso por lo que el personal se vio obligado a cruzar el rio, pero según el reportero, los aimaras no estaban atacando a los uniformados en el momento del suceso. Esto se puede corroborar con fotos y videos que salieron a la luz.

Rikch’ay: Liubomir Fernández/La República

Los fallecidos son:

Franz Canasa Cahuaya, de Juli, Chucuito, de 20 años.

Álex Quispe Serrano, de Ilave, El Collao, de 19 años.

Elvis Pari Quiso, de Ilave, El Collao, de 20 años.

Elías Lupaca Inquilla, de Pilcuyo, El Collao, de 19 años.

Percy Alex Castillo Pongo, de Condururi, El Collao, de 18 años.

Carlos Quispe Montalico, de Conduriri, El Collao, de 20 años. Eran cabos y soldados del Servicio Militar Voluntario (SMV). Los cabos tienen un ingreso de 365 soles mensuales. Los soldados del SMV, 256 soles.

Qillqaq: W. Jr Arce / Chat-gpt.

Revisión: Albino Benito.